در مورد اهمیت تحقیقات بازار در گذشته به مراتب و به تفصیل صحبت شده است. امروزه هر بازاریابی به خوبی می داند که برای داشتن اطمینان نسبت به هر قدمی که در بازار برمی دارد می بایست ابتدا از شرایط آن بازار مطلع بود و رقبا را به خوبی بشناسد، تا ضمن کاهش ریسک موجود از اتلاف هزینه نیز جلوگیری شود.
تحقیقات بازار به معنی جمع آوری اطلاعات در تمامی زمینه های مرتبط با بازاریابی و کانال های فروش می باشد، با این مفهوم که تعدادی متخصص که نسبت به کالا یا خدمت مورد نظر ، اطلاعات کافی دارند، درمورد مخاطبان آن کالا یا خدمت، میزان نیاز و تقاضا برای محصول، رقبای فعال در آن صنعت، بازار محصول مورد نظر و روندهای سریع تکنولوژی در دنیای مدرن که سلیقه و نیاز مخاطبان را تحت الشعاع قرار می دهد، اطلاعات کامل جمع آوری کرده و با بررسی آنها داده های اولیه و اساسی برای ارائه استراتژی های اثربخش بازاریابی را فراهم آورند.
سرعت پیشرفت تکنولوژی برای بسیاری از ما غیر قابل درک است اما غافل شدن از این پیشرفت ها به معنی بازماندن از موفقیت در بازار در چند سال آینده است. در گذشته آگاهی نسبت به اینچنین پیشرفت هایی، بی ارتباط با تمامی مشاغل بود اما امروزه به سختی می توان حرفه ای را یافت که با تکنولوژی و فضای مجازی ارتباطی نداشته نباشد. لذا تاکید می شود که در تحقیقات بازار به بعد تکنولوژیکی هر صنعت و روندهای آتی آن توجه شود.
تحقیقات صورت گرفته در کشورهای پیشرفته نشان می دهد که آینده تحقیقات بازار شکل و شمایل جدیدی به خود می گیرد و بیشتر براساس کلان داده (Big Data) خواهد بود. کلان داده ها در حقیقت اطلاعاتی هستند که به مرور زمان و با نفوذ تکنولوژی به زندگی تک تک افراد، اطلاعات کاملی از تمامی، رفتار، عادات، علایق و نیازهای آنان را جمع آوری می کند و با پیشرفت هرچه بیشتر تکنولوژی این اطلاعات کامل تر و دقیق تر می شود، به همین سبب نیاز است تا صاحبان کسب و کار با در نظر گرفتن این پیشبینی ها، آمادگی لازم جهت مواجه با بازاری کاملاً مدرن و ناشناخته را داشته باشند.
به این منظور برای کسب و کارهایی که در کشورهای در حال توسعه مثل ایران فعالیت می کنند و هنوز تحقیقات بازار سنتی، به طور نسبی جوابگوی نیازشان است، توصیه می شود که در کنار متخصصان بازار خود از متخصصان جوانIT و متخصصان فضای مجازی کمک بگیرند تا تحقیقات بازار سنتی را متناسب با بازار مدرن و مخاطبان تازه نفس و تشنه دنیای دیجیتال و پیشرفته، انجام داده و موفقیت کسب و کار خود را در بلندمدت تضمین کنند.
مراحل انجام تحقیقات بازار طبق تعریف کاتلر به ترتیب زیر بوده که در برترین شرکت های سراسر دنیا انجام می شود:
1. تعریف مسئله و هدف از تحقیق: این وظیفه مدیر بازاریابی یا یک شرکت تبلیغاتی است که با در نظر گرفتن شرایط داخلی شرکت، تحلیلگران بازار را نسبت به صورت مسئله و اطلاعات مورد نیاز توجیه کند. تعریف مدیر بازاریابی از صورت مسئله نباید بیش از حد کلی و یا جزئی باشد تا تحلیلگران بازار بتوانند اطلاعات کاربردی را به درستی فراهم آورد.
2. تدوین برنامه تحقیقات: برنامه تحقیقات باید مقرون به صرفه بوده و توجیه عقلایی داشته باشد تا موثر واقع شود، به همین سبب باید نحوه جمع آوری اطلاعات، منبع اطلاعات، میزان اطلاعات مورد نیاز ، ابزار تحقیق و رویکرد مورد استفاده در تحقیق، پیش از هر چیز مشخص و برآورد هزینه شود.
3. جمع آوری اطلاعات: مهم ترین و پر زحمت ترین مرحله در تحقیقات بازار ، جمع آوری اطلاعات است که در عین حال بیشترین احتمال خطا را نیز دارد. تا کنون این اطلاعات به دو روش کمی (از طریق پرسشنامه) و کیفی (براساس مشاهده، مصاحبه، تحقیقات کتابخانه ای یا اینترنتی، گروه کانون و طوفان مغزی و…) جمع آوری می شده است. اما با توجه به پیشرفت تکنولوژی، روز به روز این اطلاعات بیشتر و دقیق تر تولید می شود و به همین سبب در آینده این فرآیند ساده تر، سریع تر و مطمئن تر نیز می شود، اما به طور قطع نیازمند صرف هزینه ای بسیار بیشتر نیز خواهد بود.
4. بررسی و آنالیز اطلاعات: تحلیلگران بازار پس از جمع آوری اطلاعات با کمک مدل های ریاضی و تکنیک های آماری، به بررسی و آنالیز داده ها می پردازند و فرضیه ها و تئوری های مختلفی را امتحان می کنند تا نتایج خود را تقویت و قابل استفاده برای هرگونه تصمیم گیری نمایند.
5. کاربردی سازی یافته ها: در این مرحله تحلیلگران یافته های خود را به چالش یا صورت مسئله اولیه مرتبط می سازند، که در اصطلاح گفته می شود: «حالا این اطلاعات به چه دردی می خوره؟». سپس این یافته ها را کاربردی می کنند. یعنی؛ علت اهمیت و مفید بودن اطلاعات و نتایجی که به دست آورده اند را مطرح می کنند و پیشنهاداتی نسبت به چگونگی استفاده از آن در تصمیم گیری های آتی ارائه می دهند.
6. تصمیم گیری: مرحله آخر تصمیم گیری می باشد که مانند مرحله اول با مشارکت مدیران بازاریابی و یا با کمک آژانس های تبلیغاتی معتبر صورت می گیرد و متناسب با نتایج حاصله از فعالیت های متخصصین تحقیقات بازار، تصمیمات لازم برای شکل گیری استراتژی های بازاریابی محصول شکل می گیرد.
برای اطلاع کامل از روند گام به گام مراحل تحقیقات بازار می توانید به کتاب مدیریت بازاریابی کاتلر(ویرایش 14) – (فصل 4) مراجه کنید.
شرکت بزرگی همچون P&G، شرکتی تحت عنوان CMK تاسیس کرده که برای ارتقا استراتژی برند و پیاده سازی برنامه های خود، تحقیقات گسترده بازار در سراسر دنیا انجام می دهد و اطلاعات ارزشمندی از این طریق برای شرکت پدید می آورد که به گفته مدیر عامل آن از مهمترین بخش های سودآور و حیاتی در حفظ سهم بازار و موفقیت شرکت تا کنون بوده است. اما برای کسب و کارهایی که کوچک تر از اینچنین شرکت هایی هستند معمولاً پیشنهاد می شود که با یک آژانس تبلیغاتی معتبر و موفق همکاری و یا مشورت کنند تا این بخش حیاتی و تاثیرگذار از فعالیت های خود را به درستی انجام دهند. آژانس تبلیغاتی مات با سالها تجربه در این زمینه و با در اختیار داشتن متخصصین تحقیقات بازار که فعالیت های خود را به صورت روش های مرسوم و قدیمی انجام می دهند و همچنین با برخورداری از متخصصین آگاه به تکنولوژی های جدید که فعالیت های تحقیقات بازار را به روز کرده و آن را همگام با جدیدترین روندهای جهانی می سازد، بهترین خدمات و مشاوره ها را برای کارآفرینانی که به اصولی و علمی بودن فعالیت های کاری باور دارند، فراهم آورده است. همراهی یک آژانس تبلیغاتی خلاق که فعالیت های خود را با استراتژی های اثربخش ارائه می کند، در آغاز فرآیندهای بازاریابی ضمن اینکه مانع به هدر رفتن انرژی و سرمایه شما می شود، روند پیشرفت هر کسب و کاری را در صنعت مربوطه تسریع کرده و یا با بررسی و پیشبینی بازخوردهای حاصل از هر تصمیمی، مانع اتخاذ تصمیمات اشتباه می شوند و با ارائه راهکارهای متعدد برای تمام موقعیت های احتمالی، متضمن موفقیت کسب و کار شما در بلندمدت می باشد.