تدوین استراتژی رقابتی اولین گام کسب‌وکارها برای ورود به بازی رقابتی است. در بلاگ‌های پیشین پیرامون تاریخچه تحول سیر تدوین استراتژی (استراتژی رقابتی مثابه جنگ و استراتژی رقابتی به مثابه عشق)، ابزارهای مورد استفاده در تدوین استراتژی (چارچوب SWOT، نیروهای رقابتی پورتر، ماتریس رشد-سهم بازار (BCG) و مدل PESTLE) و انواع مختلف آن (استراتژی اقیانوس آبی، استراتژی‌های فروش و قیمت‌گذاری) به طور مفصل صحبت کردیم. در این بلاگ قصد داریم به معرفی یکی دیگر از ابزارهای برنامه‌ریزی استراتژیک و بلندمدت بپردازیم که توسط سازمان‌ها برای کسب مزیت رقابتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چارچوب 7S مکنزی
چارچوب 7S مکنزی، یک ابزار برنامه‌ریزی استراتژیک است که به سازمان امکان می‌دهد مسیر حرکت به سمت اهداف موردنظر خود را طراحی نماید. تا پیش از معرفی این چارچوب، مدیران می‌بایستی پیرامون طراحی سازمان، میزان تمرکز بر ساختار و استراتژی و پاسخ به سوالاتی از قبیل اینکه چه کسی در سازمان مسئول چه کاری باشد، به چه کسی گزارش دهد و چه تعداد لایحه‌های مدیریتی می‌بایست مدنظر قرار بگیرد، تصمیم‌گیری می‌کردند. بدین ترتیب، بررسی هم‌زمان تمام این مسائل با رشد سازمان، به چالش بزرگی برای مدیران تبدیل شد. در دهه 1980، چارچوب مکنزی برای مواجه با تغییرات سازمانی، پیچیدگی‌های بحث ادغام و تملک سازمانی، تسهیل شرایط اجرای استراتژی جدید و درک نقاط ضعف و کاستی‌های یک سازمان توسط مکنزی (Mckinsey) معرفی شد.
المان‌های چارچوب 7S مکنزی
همان‌طور که از نام آن مشخص شد، چارچوب 7S مکنزی، شامل 7 المان اساسی است که با حرف لاتین S آغاز می‌شوند.
-
استراتژی (Strategy)
استراتژی، برنامه مشخص و کلان سازمان برای برد در بازی رقابتی و پیشی گرفتن از رقبا است. استراتژی، نحوه دستیابی به مزیت رقابتی را برای سازمان مشخص می‌کند.
-
ساختار (Structure)
چگونگی ساختاربندی منابع ( نیروی انسانی، منابع مالی، ماشین آلات و تجهیزات) در قالب تیم‌ها، گروه‌ها و دپارتمان‌های مختلف را مشخص می‌نماید.
-
سیستم (System)
فرایندها و فعالیت‌های روزانه‌ای که توسط افراد درون سازمان و ابزارهایی که مورد استفاده قرار می‌دهند، انجام می‌گیرد و در قالب سیستم‌های کلی تعریف می‌شود.
-
سبک و شیوه (Style)
سبک و شیوه‌ای که سازمان اقدام به انجام فعالیت‌ها می‌کند و یا روابط غیر رسمی سازمان در قالب فرهنگ سازمانی تعریف می‌شوند.
-
کارکنان (Staff)
این المان، کارکنان سازمان و چگونگی رشد، توسعه و ارتقای آن‌ها در سازمان را مدنظر قرار می‌دهد.
-
مهارت‌ها (Skills)
این المان، مهارت کارکنان و مهارت کلی سازمان، به عبارتی قابلیت‌ها و توانمندی‌های اساسی یک سازمان را مشخص می‌کند. به بیان دیگر تعیین می‌کند که کدام فعالیت‌ها می‌بایستی توسط خود سازمان (یکپارچگی عمودی) انجام شده و کدام فعالیت‌ها می‌بایستی برون‌سپاری شوند.
-
ارزش‌های مشترک (Shared Value)
ارزش‌های اصلی سازمان که تمامی جنبه‌های سازمان را مدنظر قرار می‌دهد، در این المان تعریف می‌شوند. این ارزش‌ها شامل هنجارها و استانداردهایی است که رفتار کارکنان و اقدامات سازمان را هدایت کرده و می‌بایست اساس هر سازمان واقع شوند.
گام‌های اجرای چارچوب مکنزی
استفاده از مدل مکنزی و اجرای آن فرایندی زمان‌بر است و کلیه بخش‌های سازمان را در بر می‌گیرد. مهم‌ترین گام‌های اجرای آن عبارتند از:
-
موقعیت کنونی را مشخص نمایید
در این مرحله می‌بایست مشخص کنید سازمان شما در چه نقطه‌ای قرار دارد؟ نقاط قوت و ضعف سازمان کدام است؟ چه عواملی منجر به عقب نگه داشتن سازمان و جلوگیری از پیشرفت آن می‌شوند؟ به عبارت دیگر در هر یک از 7 حوزه مشخص شده یعنی (استراتژی، ساختار، سیستم و …) موقعیت کنونی خود را مشخص کنید. تهیه چک لیست که مهم‌ترین سوالات در هر 7 حوزه را در بردارد، در این مرحله بسیار کمک کننده است.
-
موقعیت مطلوب را تعیین کنید
در گام دوم، می‌بایست مشخص کنید که می‌خواهید سازمان شما به کدام نقطه برسد و هنگامی‌که به آن برسد، احتمالا دارای چه ساختار و طراحی سازمانی خواهد بود؟ اگر بدانید که به کجا می‌خواهید بروید، هر یک از 7 حوزه مدل مکنزی، ایجاد برنامه رسیدن به موقعیت دلخواه را برای شما آسان‌تر می‌کنند.
-
اقدامات موردنیاز برای رسیدن به نقطه دلخواه را مشخص کنید
جزئیات برنامه برای ایجاد تغییر در هر یک از حوزه‌های مدل مکنزی در این مرحله مشخص می‌شود.
-
برنامه تدوین شده را اجرا نمایید
در این گام برنامه طراحی شده به اجرا در می‌آید. از آنجایی که اعمال تغییرات برای موفقیت سازمان ضروری است، بسیار حائز اهمیت است که افراد درستی را برای اجرای برنامه به کار بگیرید.
-
فعالیت‌ها و اقدامات را به صورت دوره‌ای مرور و بررسی کنید
حوزه‌های مطرح شده ایستا نیستند. عدم قطعیت و پیچیدگی، شاخصه‌های اصلی محیط رقابتی امروزی هستند. از آنجایی که تغییر یک المان بر سایر المان‌ها نیز اثرگذار است، مرور پیوسته و مستمر موقعیت و اتخاذ اقدامات اصلاحی بسیار حائز اهمیت می‌باشد.
نکات تکمیلی
- همان‌طور که اشاره شد، تمامی المان‌های موجود در مدل مکنزی به یکدیگر وابسته هستند. بدین معنا که تغییر در یک حوزه، منجر به تغییر وضعیت حوزه‌های دیگر خواهد شد.
- هیچ نوع سلسله مراتبی در المان‌های مدل وجود ندارد. به عبارت دیگر تمامی المان‌ها از اهمیت یکسانی برخوردارند.
- اجزای مدل مکنزی به دو دسته اصلی سخت (Hard) و نرم (Soft) تقسیم می‌شوند. عناصر سخت به راحتی قابل مدیریت بوده و به سادگی دچار تغییر و تاثیرپذیری می‌شوند. عناصر نرم از فرهنگ سازمانی تاثیر می‌گیرند. استراتژی، ساختار و سیستم‌ها در گروه المان‌های سخت و سبک و شیوه، کارکنان، مهارت‌ها و ارزش‌های مشترک در گروه المان‌های نرم قرار می‌گیرند.
- موقعیت ارزش‌های مشترک (Shared Values) در مرکز شاخص‌های مدل مکنزی مشخص می‌کند که ارزش‌های سازمان برای تمام المان‌ها، در محوریت قرار دارند.
مدل مکنزی تاثیرات هرگونه اعمال تغییر را در سازمان در مقیاس وسیع‌تری نشان می‌دهد. این ابزار به سازمان امکان می‌دهد بر مسائلی که منجر به رسیدن آن به نقطه مطلوب می‌شوند متمرکز شود و از طریق انسجام دپارتمان‌ها و فرایندها از رقبا پیشی بگیرد. با این حال، نحوه به کارگیری آن ممکن است برای تمام کسب‌وکارها ساده نباشد و در صورت عدم وجود الگوی درست و مناسب، به شکست منجر شود. علاوه بر آن، مدل مکنزی تنها بر فاکتورهای داخلی سازمان متمرکز بوده و عوامل خارجی را مدنظر قرار نمی‌دهد؛ به همین دلیل بررسی تمام جنبه‌های محیطی در هنگام به کارگیری آن ضروری است. شرکت تبلیغاتی مات، با ارائه طیف وسیعی از خدمات در حوزه بازاریابی و تبلیغات، کسب‌وکار شما را در تدوین و پیاده‌سازی استراتژی‌های رقابتی یاری می‌کند.