در بلاگ‌های پیشین، پیرامون طراحی استراتژی رقابتی در سازمان‌ها با توجه به جذابیت محیط صنعت و شدت رقابت میان رقبا سخن گفتیم. هدف از استراتژی، خلق مزیت رقابتی است. هر سازمان از طریق تحلیل محیط بیرونی، بررسی نقاط قوت و ضعف و ماتریس SWOT، درصدد پیشی‌گرفتن از رقبا و کسب سود است. با این حال، توجه به سود بیشتر، تنها نکته‌ای نیست که استراتژیست‌ها در هنگام تدوین استراتژی، آن را مدنظر قرار می‌دهند. در این بلاگ قصد داریم مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها را به عنوان عاملی تاثیرگذار در موفقیت استراتژی یک کسب‌و‌کار مورد بررسی قرار دهیم.
مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها (CSR)
محیط کسب‌و‌کار کنونی به هیچ عنوان با گذشته قابل مقایسه نیست. سازمان‌ها در انزوا و به دور از رقبای خود فعالیت نمی‌کنند. همان‌طور که در بحث نظریه بازی‌ها اشاره کردیم، کوچکترین اقدام یا فعالیت شما، بر استراتژی رقبایتان تاثیرگذار است. هرچند تمام شرکت‌ها دارای هدف سازمانی متفاوتی هستند، اما هدف مشترک تمام سازمان‌های تجاری، ارزش آفرینی است. هر بنگاه کسب‌و‌کار علاوه بر اینکه به عنوان مجموعه‌ای از دارایی‌های تحت تملک سهام‌داران تعریف می‌شود، جامعه‌ای از افراد است که محیط اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و محیط طبیعی از روابط آن حمایت کرده و آن را حفظ می‌کند. در محیط رقابتی امروزی، تنها مسئولیت بنگاه، فعالیت در جهت منافع سهام‌داران نیست؛ بلکه یک بنگاه برای بقا و کسب سود، باید از لحاظ اجتماعی، مشروعیت پیدا کند.
مسئولیت اجتماعی شرکت (Corporate Social Responsibility) بنگاه را درون اکوسیستم محیط‌های اجتماعی و طبیعی، فعال می‌داند و میان منابع بنگاه و منافع اکوسیستم پشتیبان، سازگاری برقرار می‌نماید.
چرا CSR می‌تواند به نفع یک شرکت باشد؟
آری دوگئوس، مدیرعامل سابق شرکت شل عقیده دارد که شرکت‌های بادوام، شرکت‌هایی هستند که به یادگیری تعهد دارند، دارای حس قوی از محیط رقابتی خود بوده و نسبت به دنیای پیرامون خود، حساسیت دارند. مسئولیت‌های اجتماعی فارغ از دلایل اخلاقی، به سه دلیل می‌توانند به نفع شرکت باشند:
ثبات (Sustainability)
مسئولیت اجتماعی شرکت به دلیل منافع دوجانبه در اکوسیستم، به نفع بنگاه‌ها عمل می‌کند. اقداماتی که بنگاه در جهت خدمت به جامعه‌ای که در آن فعال است، انجام می‌دهد، به ثبات بنگاه نیز کمک می‌کنند. به عبارت دیگر، هم جامعه و هم بنگاه، از این خدمات سود می‌برند.
شهرت (Reputation)
فعالیت‌های مرتبط با مسئولیت اجتماعی، شهرت بنگاه را برای مشتریان و سایر گروه‌ها افزایش داده و از طریق بازاریابی دهان به دهان به شناخته شدن برند و انتقال گسترده پیام آن کمک کرده و منجر به تمایز بنگاه نسبت به رقبا خواهد شد.
مجوز فعالیت
تمام بنگاه‌ها برای انجام خدمات خود به نهادهای پشتیبان نیاز دارند. هرچه بنگاه‌ها در انتخاب پروژه‌ها و فعالیت‌هایی که نتایج اجتماعی مثبتی به دنبال دارند، موفق‌تر عمل کنند، به مزیت رقابتی بیشتری نسبت به رقبا دست خواهند یافت.
اختصاص بخشی از درآمد شرکت به فعالیت‌های حمایت از محیط‌زیست، کودکان کار و افراد مبتلا به بیماری‌های خاص، ساخت مدرسه، بیمارستان و درمانگاه در مناطق محروم و حمایت از فعالیت‌های هنری، ورزشی و فرهنگی، نمونه‌هایی از انجام فعالیت‌های CSR است. برای مثال، استارباکس در فرایند گردآوری و تهیه قهوه، مجموعه‌ای از دستورالعمل‌های منسجمی را رعایت می‌کند که علاوه بر محیط زیست، تمامی اعضای زنجیره تامین نیز، از آن سود می‌برند. قهوه موردنیاز، دارای استاندارد مشخصی بوده و می‌بایستی آماده برداشت باشد. تمامی فرایند پرداخت به کشاورزان و سایر عملیات زنجیره تامین کاملا شفاف و قابل تشخیص است تا مقدار هزینه ای که بابت هر فنجان قهوه خام ( برشته نشده) پرداخت شده، مشخص گردد. استارباکس با اطمینان حاصل نمودن از شرایط ایمنی سالم و مناسب برای کارمندان و مشتریان خود در کلیه بخش‌های زنجیره تامین، مسئولیت اجتماعی خود را در تمام جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی، انجام می‌دهد. شرکت تبلیغاتی مات از آغاز فعالیت خود تاکنون همواره تلاش کرده است تا با مشارکت در بسیاری از فعالیت‌های هنری، ورزشی و دوست‌دار محیط زیست، به عنوان یک سازمان اجتماعی، همواره در ارائه خدمات پیشگام باشد.